Prosiect Deunyddiau Dysgu Digidol Cymraeg y Coleg Cymraeg Cenedlaethol

Author

Delyth Ifan

Coleg Cymraeg Cenedlaethol

Ychydig wythnosau cyn y cyfnod clo cyntaf, cyhoeddodd y Coleg Cymraeg Cenedlaethol ei Gynllun Strategol diweddaraf. Ymhlith y blaenoriaethau strategol mae ‘Cyfoethogi profiad myfyrwyr a dysgwyr’, ac yn greiddiol i’r flaenoriaeth honno mae:

• creu adnoddau dysgu o’r ansawdd uchaf i fyfyrwyr, a
• chefnogi dysgu cyfunol ac ar-lein o’r radd flaenaf.

Yn ddi-os, mae cael mynediad at adnoddau dysgu o bob math yn y Gymraeg yn eithriadol o bwysig i fyfyrwyr pan fyddan nhw’n dewis astudio yn y Gymraeg. Wrth gofrestru ar gyrsiau, un o bryderon pennaf myfyrwyr yw faint o adnoddau fydd ar gael iddynt yn y Gymraeg.

Pan darodd COVID, daeth cael mynediad at adnoddau hyd yn oed yn fwy pwysig, wrth i’r dysgu yn ystod y cyfnod clo cyntaf ganolbwyntio yn gyfan gwbl ar ddulliau dysgu o bell a dysgu cyfunol.

O ran y Gymraeg, roedd risg difrifol y byddai adrannau yn gorfod blaenoriaethu grwpiau dysgu mawr a modiwlau craidd poblog – a fyddai’n anochel yn gyfrwng Saesneg. Byddai hyn wedi arwain at leihau cyfleoedd i fyfyrwyr astudio yn y Gymraeg, a byddai myfyrwyr cyfrwng Cymraeg wedi cael profiad dysgu eilradd.

Pan ddaeth cyhoeddiad CCAUC eu bod am sefydlu Cronfa Adfer a Buddsoddi, a bod cyfle i sefydliadau ymgeisio am gyllid ar gyfer cynlluniau a fyddai’n ymwneud â lliniaru effeithiau’r pandemig, roedd yn gyfle perffaith i ddatblygu gwaith adnoddau’r Coleg ymhellach. Roedd yn gyfle i helpu staff academaidd yn y tymor byr i dynnu ynghyd adnoddau a fyddai’n eu helpu nhw gyda’u dysgu mewn amgylchedd rithiol; ac roedd yn gyfle hefyd i greu adnoddau ansawdd uchel i’r tymor hir a fyddai’n cynyddu’r arlwy dysgu sydd ar gael i fyfyrwyr ar draws y sector cyfan yng Nghymru.

Felly, beth yn union yw’r Prosiect Deunyddiau Dysgu Digidol? Yn wahanol i bwyslais prosiectau adnoddau blaenorol y Coleg, oedd yn canolbwyntio ar greu adnoddau i ategu’r dysgu, mae pwyslais y prosiect hwn wedi bod ar y delivery ei hun. Hynny yw, ar gefnogi dysgu anghydamserol.  Y nod felly yw cynhyrchu pecyn o adnoddau yn troi o gwmpas darlithoedd sydd wedi eu recordio ymlaen llaw; sleidiau PwerBwynt; testun naratif yn esbonio cyd-destun y cynnwys; cwisiau, a chwestiynau / pwyntiau trafod y gall myfyrwyr eu lawrlwytho, eu hystyried, a’u hateb cyn mynd i seminar – ar sail y cysyniad o ddysgu wyneb-i-waered (flipped classroom); llyfryddiaeth a dolenni at ddeunydd darllen a gwybodaeth bellach.

Penderfynwyd, ar y cyd â chynrychiolaeth o bob prifysgol, i ganolbwyntio ar chwe phwnc blaenoriaeth, ar sail poblogrwydd y pynciau hyn yn y prifysgolion, a’r niferoedd sy’n eu hastudio drwy gyfrwng y Gymraeg. Y pynciau hynny yw:

• Astudiaethau Busnes
• Gwyddorau Cymdeithas
• Seicoleg
• Gwyddorau Chwaraeon
• Y Gyfraith
• Gwaith Cymdeithasol

Rhoddwyd cyfle ar ddechrau’r prosiect i gynrychiolwyr o’r sefydliadau i adnabod lle mae’r tir cyffredin yn narpariaeth yr holl sefydliadau a chytuno pa ddarpariaeth a modiwlau sy’n cynnig y cyfleoedd gorau i gydweithio a rhannu arbenigedd. Nid oedd rhaid i’r modiwlau gyfateb yn union rhwng sefydliadau, ond roedd angen adnabod themâu cyffredin yn y ddarpariaeth, fel bod modd rhannu’r deunyddiau rhwng cynifer o sefydliadau â phosib.

Ym mis Ionawr 2020 gwahoddwyd y sefydliadau i enwebu unigolion o blith eu staff i ymgymryd â rôl Cydlynwyr Pwnc ac i fod yn Gyfranwyr Pwnc. Mae mwyafrif cyllid y prosiect yn cael ei ddefnyddio i ‘brynu’ amser yr unigolion hyn ac er mwyn eu rhyddhau o rai o’u dyletswyddau yn eu sefydliadau.

Penodwyd dau dechnolegydd e-ddysgu hefyd, i ddarparu arweiniad technegol gwerthfawr i’r darlithwyr, gan gynnwys cyngor ar faterion yn ymwneud â hygyrchedd. Mae sicrhau bod yr adnoddau yn cwrdd fan leiaf â gofynion sylfaenol hygyrchedd wedi bod yn rhan bwysig o’r prosiect.Yn ogystal â hyn, darperir gwasanaeth golygydd iaith i’r cyfranwyr er mwyn cysoni safon y deunyddiau, a gwasanaeth terminolegydd er mwyn sicrhau bod y termau cywir yn cael eu defnyddio, a bod termau newydd yn cael eu bathu lle bo angen, a’u hychwanegu at Porth Termau Cenedlaethol Cymru.

Mae’r Coleg yn darparu gwasanaeth canolog i’r prosiect, a hynny ar ffurf rheoli, cydlynu, a gweinyddu. Yn fy rôl fel Cydlynydd y prosiect, lluniais ganllawiau creu adnoddau ar ddechrau’r prosiect, yn darparu cyngor i’r cyfranwyr ar faterion iaith, hawlfraint, termau, a hygyrchedd, ac o ddydd i ddydd rwy’n cydlynu’r timoedd prosiect, y golygyddion iaith a’r terminolegydd.

O ran llwyfannu, bydd mynediad at yr holl ddeunyddiau drwy Porth Adnoddau y Coleg; a bydd pob fideo ar gael dan wahanol gategorïau i’w ffrydio neu lawrlwytho. Bydd yr holl adnoddau ar gael hefyd ar Blackboard y Coleg yn eu ffurf wreiddiol fel bod modd lawrlwytho’r cydrannau unigol i’w defnyddio yn ôl yr angen.

Bydd y cynllun hwn nid yn unig yn cynnig datrysiad tymor byr, ond hefyd ddarpariaeth am y tymor hir, gan fod dulliau dysgu cyfunol yn debygol o ddod yn ‘norm’, a mwy o bwyslais yn y dyfodol ar gyfuniad o dechnegau dysgu cydamserol ac anghydamserol.

Ar yr wyneb, gwaddol y prosiect hwn fydd 150 awr o ddarlithoedd ar draws chwe phwnc, fydd yn diogelu a chyfoethogi darpariaeth cyfrwng Cymraeg. Fodd bynnag, mae potensial gwrioneddol iddo hefyd fod yn sylfaen ar gyfer cydweithio a chyd-gynllunio pellach rhwng prifysgolion Cymru i greu rhagor o adnoddau i’r dyfodol